Jozef Cantré (1890-1957) Mediteren

Over dit stuk

Prachtige sculptuur van de Gentse kunstenaar Jozef Cantré. Hij heeft deze sculptuur van een mediterende vrouw gemaakt in 1925. Hij zelf noemde de sculptuur 'Mediteeren', zelf doet ze me ook aan een vrouw denken die geniet van de zon op haar gezicht.

Jozef Cantré woonde destijds in Nederland, van 1918 tot 1930, en exposeerde onder meer bij het bekende Hotel Hamdorff in Laren. Dé plaats waar kunstenaars bijeen kwamen en exposeerden. Deze sculptuur werd daar destijds aangekocht en is vele jaren in het bezit geweest van dezelfde familie.

Jozef Cantré is één van de grondleggers van het Vlaams expressionisme en hij wordt gezien als de meest expressionistische beeldhouwer van België, dat is ook goed te zien bij dit werk. Krachtige lijnen met een sterk kubistische manier van vormgeven. Josef Cantré was onder meer geïnspireerd door Ossip Zadkine, die hij tijdens zijn verblijf in Nederland ook goed heeft leren kennen. Daarnaast was hij ook geïnspireerd door de Duitse expressionistische stromingen als 'die Brücke' en 'der Blaue Reiter'.

De sculptuur is gemaakt van verguld beton, de vorige eigenaar heeft me verteld dat het gemaakt is van een speciale samenstelling, gemetalliseerd betonmortel, een uitvinding van John Rädecker destijds. Jozef Cantré was destijds goed bevriend met John Rädecker.

Biografie:
Jozef Cantré (Gent, 1890-1957) was een Belgische beeldhouwer, graficus en tekenaar. Hij was opgeleid aan de kunstacademie in Gent bij de beeldhouwers F. Metdepenninghen en Jean Delvin, die tevens lesgaf aan Gustave De Smet, Frits van den Berghe en Albert Servaes. Vanaf 1909 legde hij zich ook toe op boekversiering en houtsnijden. Hij illustreerde boeken van onder meer Karel van de Woestijne, Stijn Streuvels, Ernest Claes en Hendrik Marsman.

Jozef Cantré behoorde samen met zijn broer Jan-Frans Cantré, Frans Masereel, Henri van Straeten en Joris Minne tot 'De Vijf' (les Cinq) een groep grafische kunstenaars die de Vlaamse houtsnijkunst vernieuwden.

In diezelfde periode was hij ook geïnspireerd door de beeldhouwers Georges Minne en Constantin Meunier en was hij verbonden aan de kunstenaarskolonie die gevestigd was in Sint-Marten Latem, al heeft hij er officieel nooit gewoond in tegenstelling tot zijn vrienden Frits van den Berghe, Gustave en Leon De Smet, Constant Permeke en Albert Servaes. Hij was er wel bijna dagelijks te vinden, aangezien hij slechts op enkele kilometers afstand van Sint-Martens-Latem woonde. Deze groep kunstenaars vormden de basis van het expressionisme in Vlaanderen, dat later vooral verder tot uiting kwam toen Frits van den Berghe, Gustave De Smet, André de Ridder en Jozef Cantré in Nederland verbleven tijdens en na de Eerste Wereldoorlog. Zij worden dan ook terecht gezien als de grondleggers van het Vlaams Expressionisme.

Jozef Cantré was een zwijgzaam maar ook sociaal figuur. Hij was gastvrij, had humor, zo vertelde hij graag moppen en Hij was dol op de natuur, kunst, boeken en politiek. Hij was een intellectueel.

Jozef Cantré was betrokken bij de Jong-Socialisten, hij was daarnaast ook pacifist. Hij was een voorstander van de onafhankelijkheid van Vlaanderen, liefst dat Vlaanderen en Nederland samen Groot-Nederland worden. Hij was dan ook tijdens de 1e Wereldoorlog leerling van de Vlaamse Hogeschool, die verboden was. Het zorgde ervoor dat hij strafbaar was en bij verstek veroordeeld werd tot 5 jaar gevangenisstraf. Inmiddels verbleef hij al in Nederland waar ook zijn vrienden al verbleven. Pas in 1929 kwam er een algemene uitdoofwet waardoor hij terug kon keren naar België.

Cantré was dol op Nederland, de taal, de mensen, de kunstenaars. Tijdens de 12 jaar dat hij in Laren woonde heeft hij vele vrienden gemaakt, waaronder de arts en kunstenaar Hendrik Wiegersma. Via Wiegersma komt hij in contact met Ossip Zadkine. Zij hadden samen meteen een goede klik, beiden werkten graag meteen in steen of hout ('taille directe', in plaats van eerst een model in klei te maken. Beiden waren ook stylistisch gezien aan elkaar verwant en intellectueel aan elkaar gewaagd.

Cantré was ook bevriend met veel Nederlandse beeldhouwers, waaronder John Raedecker. Het beeld 'Mediteren' is van verguld beton gemaakt, volgens de vorige eigenaar ook wel gemetalliseerd beton genoemd door John Raedecker, die deze receptuur zelf ontwikkeld heeft.

Tijdens zijn verblijf in Nederland onderhouden Cantré en zijn vrienden ook nauwe betrekkingen met de Belgische kunstwereld waarbij de vrouw van Cantré als koerier gebruikt werd. Zo zijn ze lid van de in 1921 opgerichte groep Sélection. Maar vooral de dichter René de Clercq is belangrijk voor hem omdat die een kunsthandel opricht waarbij hij bij verzamelaars het werk van de Vlaamse bannelingen onder de aandacht brengt.
Cantré heeft overigens een prachtige hommage aan René de Clercq gebracht door een gedenkbeeld van hem te maken voor op zijn graf (1936).
Vooral de grafische houtsnijkunst die hij maakte was belangrijk voor zijn inkomen. Hij heeft veel illustraties voor boeken gemaakt, ook zijn grafische werk is zeer geliefd en in menig museumcollectie te zien.

Toen hij in 1930 terugkeerde naar België was het financieel een moeilijke tijd. Hij werd systematisch bij opdrachten geweerd. Cantré heeft tijdens zijn leven dan ook meer beeldhouwwerken buiten België verkocht dan in België zelf.

Gelukkig komt er een kentering als er in 1938 een prijsvraag wordt uitgeschreven voor een gedenkteken voor Anselee, een socialistische voorman. Het ontwerp van Cantré steekt er bovenuit. Er is behoorlijke tegenstand vanuit de radicaal rechtse hoek, maar uiteindelijk krijgt Cantré toch de opdracht. Het is een indrukwekkend monument en Cantré krijgt veel waardering. Uiteindelijk krijgt Cantré meer en meer opdrachten, ook voor publieke werken.

Zijn vruchtbaarste jaren op het gebied van de beeldhouwkunst is de periode 1918-1938, volgens kenners. het museum MUDEL (Museum van Deinze en de Leiestreek) in Deinze heeft in 2018 een grote tentoonstelling over Jozef Cantré gehouden, zij hebben echter alleen de periode 1918-1938 uitgekozen om zijn werk te belichten, zijn werk uit die periode wordt gezien als 'stilistisch zuiver expressionisme met een directe uitdrukking, zuiverheid van lijnen met een minimum aan beklemtoonde accenten'.

In 1952 ontvangt Jozef Cantré de Angeloprijs voor gravure op de 16e Biennale van Venetië.
Zijn beeldhouwwerken versieren gebouwen en openbare ruimtes in diverse steden. Zijn werken en beelden staan in vele musea onder andere in Brussel, Gent, Antwerpen, Deinze, Luik, Utrecht, den Haag en Rotterdam.

In 1954 overleed Jozef Cantré op 66 jarige leeftijd.

Literatuur:
- A.E. van Tol; "Jozef Cantré en zijn werk", Elseviers Geïllustreerd Maandschrift, jaargang 36, januari-juni 1926.
- Peter J.H. Pauwels; 'Jozef Cantré, Beeldhouwer & Houtsnijder', MUDEL (Museum van Deinze en de Leiestreek), 2018.
- 'Beeldhouwkunst in België vanaf 1830', Engelen-Marx, Uitgeverij Studia, Algemeen Rijksarchief Brussel, 2002. Deel 1, p. 208-211.

Conditie

Uitstekend